“Aan elke tak van onze familieboom zit een stukje Arthur”

We houden een kaarsje brandend voor degene die we zullen missen. En als we afscheid nemen van een van ons, zijn we misschien eenzaam, maar we zijn nooit alleen. Hoewel de bladeren zullen vallen en de tranen zullen vloeien. Moge het ons altijd troosten dat we weten: de stamboom zal altijd blijven groeien. Deze is sterker dan de wind kan waaien.

Het is een vertaald fragment uit het lied The Family Tree van de Amerikaanse band Venice. Voor Peter Kopp zijn het rake woorden. Nadat hij zijn zoontje Arthur 37 jaar geleden verloor, heeft hij veel steun gevoeld van zijn familie en anderen die het grote verlies van dichtbij meemaakten. En nu nog steeds. “Zelfs mijn acht kleinkinderen gedenken hem nog steeds elk jaar”, zegt hij. “Dat is een heel fijn gevoel. Ik weet dat aan elke tak van onze stamboom een stukje Arthur zit.”

De weg kwijt

Arthur was een mooi ventje. Sterk: toen hij een halfjaar oud was, liep hij al langs de tafel. En vrolijk: als hij lachte, had-ie heerlijke spleetoogjes. Peter, zijn toenmalige vrouw en hun ruim vier jarige dochtertje Josine genoten dan ook volop van hem. Tot 28 augustus 1986. Die dag overleed hij plotseling, zeven maanden en tien dagen jong. “We waren net terug van een onbekommerde zomervakantie in Zeeland”, aldus Peter. “Na een paar huilerige dagen, zonder dat er echt iets aan de hand was, lieten we hem een nachtje op zolder slapen. Zo konden wij ook onze nodige rust pakken. De volgende ochtend vond ik hem in zijn campingbedje…”

De wereld van Peters gezin kantelde compleet. Josine kreeg een soort van sluier om haar heen. Je las het verdriet in haar ogen. Ze was stil en afwezig, maar schilderde wel een prachtig werk voor haar broertje. Mijn ex-vrouw wilde uiteindelijk weg uit het dorp waar ze zich vooral ‘de moeder van Arthur’ voelde. En Peter las het ene na het andere boek, schreef het verdriet van zich af en vond troost in muziek. “Als gezin waren we de weg kwijt”, vertelt hij. “Ik heb er nog steeds geen juiste woorden voor. Leed? Rouw? Verdriet? Het dekt de lading niet compleet, want het was zó intens. En ook al hadden we elkaar, we waren regelmatig alleen. Want iedereen rouwt op zijn of haar eigen manier.”

Zonneschijn na regen

Op Arthur’s begrafenis werd Why worry van Dire Straits gedraaid. Eén van de zinnen uit dat lied: there’ll be sunshine after rain. Ook al zag Peter toentertijd enkel donkere wolken, klampte hij zich er toch maar aan vast. En gelukkig, die zonneschijn kwam uiteindelijk weer in het leven van hem en zijn gezin. Natuurlijk, met vallen en opstaan en door hard te werken. Met nieuw geluk: Josine kreeg twee zusjes, Malou en Emma werden in 1987 en 1990 geboren. En met dierbare herinneringen aan Arthur, die altijd ‘levend’ werd gehouden. Tot aan de dag van vandaag dus.

“Ik voel me gelukkig en trots

als mijn kleinkinderen met hem bezig zijn”

“We herdenken hem natuurlijk niet meer élke dag, dat zou niet goed zijn”, vertelt Peter. “Maar wel standaard op zijn geboortedag en sterfdag. Ook stel ik me regelmatig voor ‘hoe het zou zijn als…’ en komt zijn naam geregeld bij familiegebeurtenissen voorbij. Hoe dat laatste na al die jaren voor me is? Heel waardevol natuurlijk. Ik voel me gelukkig en trots als mijn kleinkinderen met hem bezig zijn. Laatst vroeg mijn jongste kleindochter wie het jongetje op een foto was. Toen m’n dochter haar over Arthur vertelde, zei ze: ‘O, ik mis hem zo!’ En tijdens de gedenkdagen dekken de kleinkinderen een extra ontbijtbordje, versieren ze de tafel en schrijven ze briefjes. Die aandacht is toch goud.”

Je hebt elkaar nodig

Arthur’s grootouders, zijn zussen, ooms en tantes en alle neven en nichten: iedereen die een tak in de stamboom voorstelt, deelde of deelt het verdriet op z’n eigen manier. Het toont aan dat de familieband bijzonder sterk is. Maar moet Peter die boom eigenlijk veel ‘water geven’? “Zelfs in een woestijn kan een boom groeien. Het gaat om kleine puntjes van aandacht”, antwoordt hij. “Het is de kunst om de familieboom op de juiste momenten de goede hoeveelheid water te geven. Dan bloeit hij het beste. Met andere woorden: het is af en toe goed om in je eentje te rouwen, maar doe het niet altíjd alleen. Deel je gevoelens en hou elkaar af en toe goed vast.”

“Het helpt zeker als je de mooie dingen

van het leven kunt blijven zien”

Om het verlies ‘draaglijk’ te maken, heb je volgens Peter mensen nodig om je heen. Wie maakt volgens hem niet uit. Hij is ervan overtuigd dat je zo’n familiy tree ook kunt vormen met vrienden, collega’s, kennissen of wie dan ook. “Samen red je het uiteindelijk”, benadrukt hij nog maar eens. “En het helpt zeker als je het mooie van het leven kunt blijven zien. Als er bij ons in de familie wat te vieren valt, hou ik wel eens een praatje. Dan zeg ik dat ze moeten genieten van hun dierbaren en van de kleine dingen. Zonder dat ik daarbij Arthur’s naam noem, weten ze precies wat ik bedoel.”

Meer verhalen

• “Aan elke tak van onze familieboom zit een stukje Arthur”
• Een laatste eer aan Tygo
• “Zoek een lotgenoot op en doe dit snel”
• “We hebben er alles aan gedaan”
• “Niet de meest ontspannen vakantie, maar wel de beste variant”
• “Ik geloof in de kracht van de keuze”
• “We hadden alleen de kracht om naar haar graf te gaan”
• "Hoeveel kinderen heb je?"
• “We waren de meeste norse toeristen ooit”
• Het gemis wordt niet kleiner, het leven wordt rijker
• “Zeg eerlijk wat jíj fijn vindt”
• Vragen die nooit verdwijnen
• Hartjes voor Silke
• “Ik had het Vera beloofd om het hem te zeggen”
• “We zijn dolgelukkig, maar het ‘gouden randje’ is eraf”
• “Weer zo’n mooi menneke”
• “Ik voelde dat Olaf niet voor altijd bij ons zou blijven”
• Mooie eindbestemming van een overlevingstocht
• Van ‘een verkoudheidje’ tot een complete ravage
• “Vanaf dag één gaan we er anders mee om”