Het gemis wordt niet kleiner, het leven wordt rijker

‘Als ik toen had geweten dat het jouw laatste dag zou zijn geweest, had ik je geknuffeld, kusjes gegeven en je nooit meer losgelaten.’ Dit las José deze zomer in een Twitter-bericht. Door de woorden gegrepen, stopte ze met scrollen door haar tijdlijn. De tranen sprongen in haar ogen. Ook al was het ‘al’ bijna tien jaar geleden dat ze afscheid moest nemen van haar zoontje Boaz.

“Sommige prikkels maken het verlies ineens weer zwaarder”, vertelt José. “Ik ben niet meer dagelijks met Boaz bezig, maar dit blijft. We, mijn man Marcel en ik, hebben ervaren dat de scherpe randjes er heus vanaf gaan, maar de seizoenen moeten er echt overheen. Geef jezelf die tijd.”

17 maart 2010

Op de ochtend van 17 maart 2010 spuugde Boaz wat na de fles. En ook tijdens het aankleden merkte zijn moeder dat hij niet helemaal fit was. Volledige verklaarbaar, want een dag eerder had hij de gebruikelijke prik voor een baby van zo’n vier maanden gekregen. “Samen besloten we dat hij toch naar de crèche zou gaan”, herinnert José zich. “Dit was immers naast Marcels werk, waardoor hij Boaz snel op kon halen als dat nodig zou zijn.”

Marcel en José gingen met een gerust hart aan het werk. Maar toen Marcel op een gegeven ogenblik politie en ambulance bij de crèche zag verschijnen, zocht-ie toch maar even contact. “’We bellen je zo terug’, zeiden ze tegen me. Dat telefoontje bleef uit, waarna ik ben gaan kijken. De ambulancebroeders waren nog aan het reanimeren; even daarna zat ik op het bankje op José te wachten. Met Boaz, die steeds kouder werd, in m’n armen. Anderhalf uur lang. Vreselijk.”

“Marcel met onze zoon op dat bankje: het was een verschrikkelijk beeld”

“Op zo’n moment neemt de politie alles over”, legt José uit waarom ze er nog niet was. “Ze wilden me bellen. Maar omdat ze op de verkeerde bedrijfsnaam zochten, kregen ze me niet te pakken. Ik had er binnen een kwartier kúnnen zijn… Marcel met onze zoon op dat bankje: het was een verschrikkelijk beeld. En dat terwijl Boaz’ zus Isabelle nog als enige aan het spelen was met een aantal leidsters.”

Twee afspraken

De periode die volgde was loeizwaar. Het gemis was groot en op het werk werd al snel weer het nodige verwacht. Ondanks de onverteerbare pijn spraken Marcel en José twee dingen met elkaar af: dat voor Isabelle het leven ‘gewoon’ door zou gaan én dat hun huwelijk even fijn zou blijven. “Ik hield me vast aan de gedachte dat Boaz zou willen dat we een liefdevol gezin zouden blijven”, vertelt Marcel.

De eerste maanden huilde hij heel veel. Praten deed-ie eigenlijk alleen met zijn vrouw, terwijl José juist uren met vriendinnen belde. Ook vond ze steun in video’s van Diana Koster, waarin de vrouwencoach en verloskundige vertelt over het verschil in rouwen tussen mannen en vrouwen. Marcel en José deden het allebei op een eigen manier, en dat was zeker niet altijd makkelijk, maar ze kwamen er wel uit. Er was ruimte om anders te rouwen.

Een rijker leven

“Ik heb ook de Engelstalige video how does grief change over time gevonden”, vertelt José verder. “Hierin wordt beschreven hoe rouw een plek in je leven krijgt. Er wordt vaak gedacht dat het gemis kleiner wordt, maar dat is niet. Je leven wordt rijker, waardoor het verdriet minder aanwezig is. Precies zo heb ik het ook ervaren. Een vast tijdspad voor rouwverwerking bestaat er natuurlijk niet, maar bij mij werd het na een jaar wel zachter.”

“Het werd weer drukker in huis, waardoor er ook nieuwe energie en levenslust kwam”

Vanzelf ging dat niet. José zocht niet alleen beelden en woorden bij haar verdriet en verlies. Ze sprak, naast haar vriendinnen, ook met Koster en andere deskundigen. “Daarentegen heb ik het me vooral laten overkomen”, zegt Marcel. Later gebeurde wat in de video verteld wordt: hun leven werd verrijkt. “Dit gebeurde met de geboorte van Noah. Het werd weer drukker in huis, waardoor er ook nieuwe energie en levenslust kwam. Eigenlijk ging dat wél vanzelf.”

Kleine, grote broer

Voordat Boaz ter wereld kwam, waren Marcel en José ‘ouders van Isabelle’. Het was hun oudste zoon die ‘een gezin’ van hen maakte. “Een mooi en gelukkig huishouden”, vult Marcel aan. “We hadden het fijn samen. En wat we voor het overlijden van Boaz hadden, dát wilden we weer. Met niet teveel leeftijdsverschil tussen de kinderen.” “Echt hetzelfde is het uiteraard niet”, vult José aan. “Noah vervangt Boaz niet en zelf verander je wezenlijk. Je onbevangenheid is verloren gegaan.”

Inmiddels is Isabelle twaalf jaar oud, Noah negen en er kwam nog broertje: Sverre, die nu zes is. Te midden van dit drietal heeft Boaz heeft een speciale, maar geen prominente plek. Er hangen en staan foto’s van hem in huis, net als een treintje met zijn naam erop. Er wordt over hem gesproken, maar niet dagelijks. Hierdoor is Boaz’ afwezigheid voor zijn zus en broertjes niet groots. “Als Sverre de foto’s ziet, vraagt hij: dat ben ik, toch?”, geeft Marcel een treffend voorbeeld. “En als we het over Boaz hebben, noemt-ie hem zijn kleine, grote broer. Voor de kinderen is het gemis heel abstract.”

Wat mooi is voorop

Dit past bij Marcel en José. Het verdriet is er zeker, maar wat het leven mooi maakt staat voorop. Hun gezin en hun huwelijk dus. Waarschijnlijk precies zoals Boaz dat zou willen. “We zijn hem dankbaar”, vertellen zijn ouders tot slot. “We hebben een fijne vakantie met hem gehad en hij heeft onze band verstevigd. Ook het afscheid was waardevol. Dit koesteren we. We hopen dat lotgenoten ook voor het mooie willen én kunnen knokken. Dat geeft het leven, ondanks het gemis, veel meer glans.”

Meer verhalen

• “Aan elke tak van onze familieboom zit een stukje Arthur”
• Een laatste eer aan Tygo
• “Zoek een lotgenoot op en doe dit snel”
• “We hebben er alles aan gedaan”
• “Niet de meest ontspannen vakantie, maar wel de beste variant”
• “Ik geloof in de kracht van de keuze”
• “We hadden alleen de kracht om naar haar graf te gaan”
• "Hoeveel kinderen heb je?"
• “We waren de meeste norse toeristen ooit”
• Het gemis wordt niet kleiner, het leven wordt rijker
• “Zeg eerlijk wat jíj fijn vindt”
• Vragen die nooit verdwijnen
• Hartjes voor Silke
• “Ik had het Vera beloofd om het hem te zeggen”
• “We zijn dolgelukkig, maar het ‘gouden randje’ is eraf”
• “Weer zo’n mooi menneke”
• “Ik voelde dat Olaf niet voor altijd bij ons zou blijven”
• Mooie eindbestemming van een overlevingstocht
• Van ‘een verkoudheidje’ tot een complete ravage
• “Vanaf dag één gaan we er anders mee om”